Tiền điện tử là một ngành công nghiệp vô cùng rộng lớn và nó được chia ra nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong mỗi một lĩnh vực, lại có một đồng coin “đầu ngành”, có thị phần vượt trội hơn hẳn so với phần còn lại của thị trường. Trong bài viết này, hãy cùng chúng mình đi tìm hiểu sâu hơn về những đồng coin đứng đầu này, để xem chúng đang hoạt động ra sao, và trong tương lai có thể duy trì được vị thế “độc tôn” này không nhé.
Nội dung
Ethereum (ETH) – Đồng coin đứng đầu mảng hợp đồng thông minh
Hợp đồng thông minh – Smart contract: là một loại hợp đồng tự động được chạy trên blockchain, không thể sửa đổi, không thể thay thế. Nó cho phép tạo ra các giao thức tự động và không phụ thuộc vào bên thứ ba.
- Đọc thêm: Smart Contract là gì?
Ethereum (ETH) chính là blockchain đầu tiên hỗ trợ smart contract và cũng là nền tảng hợp đồng thông minh phổ biến, phát triển nhất cho tới hiện tại.
Hiện tại, Ethereum hiện đang có 23.8 tỷ USD giá trị tài sản được khóa (TVL), chiếm 57% tổng TVL của toàn bộ thị trường tiền điện tử. So với TVL của BNB Chain là 4.9 tỷ USD (đang đứng thứ 2 trên thị trường), TVL của Ethereum lớn gấp gần 5 lần BNB Chain.
Trong quá trình phát triển, Ethereum đã có nhiều cập nhật và có những cập nhật quan trọng ảnh hưởng đến mô hình doanh thu của mạng lưới. Nó gồm 3 giai đoạn chính:
- 2015 – 5/8/2021: Giai đoạn đầu với cơ chế đồng thuận Proof of Work. Lúc này, phần phí tạo ra từ lạm phát mạng lưới Ethereum cộng với phần phí người dùng trả để thực hiện giao dịch đều được chuyển về thợ đào. Bản thân Ethereum không thu được phí.
- 5/8/2021 – Hiện tại: Với cập nhật EIP-1559, một phần phí ETH được trả cho mạng lưới sẽ bị đốt. Sau cập nhật này, có thể nói Ethereum đang tạo ra doanh thu, mặc dù phần lạm phát token từ mạng lưới vẫn nhiều hơn phần token được mua lại. Tính từ thời điểm triển khai cập nhật EIP-1559, Ethereum đã tạo ra hơn 8.7 tỷ USD doanh thu, vượt xa các smart contracts platform đứng sau.
- 15/9/2022 – Nay: Ethereum nâng cấp lên The Merge với việc chuyển đổi sang cơ chế đồng thuận Proof of Stake. Lúc này lạm phát token của Ethereum giảm xuống gần 90%. Điều này đồng nghĩa để hoạt động có lãi, lượng token mà mạng lưới cần đốt sẽ ít hơn. Với cập nhật EIP-1559 và The Merge, hiện tại Ethereum đã chính thức trở thành một loại đồng coin giảm phát. Nếu so sánh với tỷ lệ lạm phát 1.72%/năm của Bitcoin, 3.5% của Ethereum với cơ chế Proof of Work, thì con số giảm phát của ETH là vô cùng ấn tượng.
Cho tới thời điểm này, Ethereum là nền tảng smart contract duy nhất hoạt động có lãi. Bất cứ dự án nào muốn hoạt động lâu dài và bền vững thì phải đảm bảo có lãi, nên việc các dự án hoạt động nhờ việc trả thưởng bằng lạm phát token sẽ gây tác động tiêu cực về lâu dài. Điều ngược lại cũng đúng với Ethereum, có thể trong ngắn hạn việc nguồn cung suy giảm không tác động nhiều tới thị trường, nhưng trong dài hạn chắc chắn quy luật cung cầu sẽ tác động tới Ethereum và các tài sản liên quan.
Tóm lại: Ethereum hiện là nền tảng hợp đồng thông minh đang thống trị về TVL so với đối thủ, và cũng là nền tảng duy nhất hoạt động có lãi. Điều này càng củng cố thêm cho sự phát triển bền vững của nó. Nếu thị trường khởi sắc hơn trong tương lai với nhiều hoạt động on-chain hơn và lượng token bị đốt nhiều hơn, thì nguồn cung ETH trong thị trường sẽ ngày càng khan hiếm, chắc chắn giá trị của ETH sẽ tăng lên nhiều.
Binance (BNB) – Đồng coin đứng đầu mảng sàn CEX
CEX (Centralized Exchange) là tên gọi chung của các sàn giao dịch tập trung do một bên thứ ba quản lý, có thể là công ty hoặc tổ chức chủ sàn. Mọi tài sản tiền điện tử của người dùng khi nạp vào tài khoản trên sàn CEX đều do công ty hay tổ chức đó quản lý và kiểm soát. Những sàn như Binance, Coinbase, FTX… đều là những sàn CEX. Mặc dù tiền điện tử luôn hướng tới sự phi tập trung, nhưng thực tế hiện tại, CEX vẫn là cánh cổng chính đưa người dùng đến không gian này.
So với các đối thủ hiện nay, Binance được xem là sàn CEX đứng đầu với nhữiều chỉ số nổi bật. Binance cung cấp cho người dùng một hệ sinh thái sản phẩm đa dạng, cộng với hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ, sàn đã trở thành điểm đến lý tưởng cho người dùng crypto.
Khối lượng giao dịch trên sàn Binance có xu hướng tăng dần từ đầu năm 2022. Đặc biệt, sau sự cố FTX, thị phần của Binance càng tăng lên đáng kể. Khối lượng giao dịch trong tháng 11 đã chiếm hơn 68% tổng khối lượng giao dịch toàn bộ thị trường. Nếu bỏ đi khối lượng giao dịch của FTX, Binance sẽ chiếm 85% tổng khối lượng giao dịch của toàn bộ thị trường.
Mặc dù số liệu về người dùng và doanh thu chưa được phía Binance cập nhật, nhưng từ quy mô KLGD, có thể ước lượng được mức phí và số lượng người dùng của Binance so với các sàn đứng sau.
Các thông tin đáng chú ý nhất về sàn Binance:
Dù CEX hiện đang chiếm thị phần lớn, nhưng các sàn DEX (phi tập trung) cũng đang tăng trưởng rất mạnh, và nhiều khả năng sẽ khiến vị thế của các CEX – bao gồm cả Binance – trong tương lai gặp rủi ro. Điều này sẽ yêu cầu các CEX có hành động cụ thể để giữ đà tăng trưởng.
Sau khoảng thời gian đẩy mạnh việc tiếp cận người dùng mới, Binance đã chuyển dịch hoạt động sang hướng “phòng thủ”, như:
- Giảm chi phí cho các hoạt động quảng cáo.
- Giảm phí giao dịch của một số cặp tài sản quan trọng (BTC, ETH, BUSD…) để giữ chân người dùng.
- Tạo ra các sự kiện với giải thưởng hấp dẫn để thu hút thêm các hoạt động trên sàn (World cup token, Fan token…).
- Từ chối các khoản đầu tư mạo hiểm nhưng vẫn tích cực hỗ trợ phát triển hệ sinh thái thông qua gói cứu trợ thị trường trị giá 1 tỷ USD vừa ra mắt.
Tóm lại: Binance – Với vị thế là sàn giao dịch CEX hàng đầu hiện nay, và vẫn đang ghi nhận sự tăng trưởng lớn về thị phần CEX. Tuy nhiên trước sự đe dọa của những sàn DEX, Binance sẽ phải luôn có hành động để giữ vững niềm tin của người dùng.
Uniswap (UNI) – Đồng coin đứng đầu mảng AMM
AMM (Automated Market Maker) là cơ chế cho phép người dùng giao dịch tài sản thông qua các pool thanh khoản. Khác với mô hình order-book (sổ lệnh) thường thấy trên các sàn giao dịch truyền thông, nơi cần cả người bán và người mua đưa ra mức giá mong muốn (bid-ask). Trong khi đó, mô hình AMM cho phép nguời dùng giao dịch tài sản bằng cách swap trực tiếp tài sản của mình với tài sản trong pool.
Thành công của AMM chính là ở việc chúng rất phù hợp với thị trường có tính thanh khoản thấp như tiền điện tử. Người dùng có thể giao dịch tài sản ở bất cứ giá nào trong bất kỳ thời gian nào, điều này giúp đảm bảo tính thanh khoản xuyên suốt khi giao dịch. Hầu hết các sàn DEX hiện nay đều sử dụng cơ chế AMM.
Nổi bật nhất trong số các dự án AMM là Uniswap (UNI). Thực chất Uniswap không phải dự án AMM đầu tiên được ra mắt, Bancor mới là AMM đầu tiên xuất hiện vào năm 2017. Nhưng với thiết kế đơn giản, dễ tiếp cận và tính năng phân bổ lợi ích đồng đều giữa các bên tham gia, Uniswap đã vươn lên trở thành sàn giao dịch AMM hàng đầu hiện nay.
Từ khi ra mắt đến nay, Uniswap (UNI) luôn giữ vững vị thế đứng đầu về khối lượng giao dịch. So với các sàn DEX đối thủ khác, hiện Uniswap đang chiếm khoảng 60% khối lượng giao dịch.
Tổng giá trị tài sản khóa (TVL) của Uniswap thuộc nhóm các dự án đứng đầu với hơn 3.5 tỷ USD. Tuy giá trị TVL của Uniswap không có sự cách biệt quá lớn so với các dự án top khác, nhưng với KLGD vượt trội, đủ thể thấy Uniswap vẫn là điểm đến được nhiều nhà đầu tư lựa chọn.
Xét về doanh thu, thì lượng phí Uniswap tạo ra cũng lớn nhất trong số các DEX. Tuy nhiên, phần phí hiện tại của Uniswap đều được phân phối lại cho nhà cung cấp thanh khoản (LP) thay vì phân phối một phần cho token holders như các dự án khác. Tức là, doanh thu hiện tại của Uniswap bằng 0.
Với vị thế hiện tại của Uniswap, câu hỏi đặt ra cho dự án là: Trong tương lai liệu Uniswap có bật “fee switch”, hay nói cách khác là thu một phần phí được tạo ra từ việc giao dịch hay không? Và điều này sẽ tác động thế nào tới dự án và giá UNI token?
Các cập nhật đáng chú ý khác của Uniswap:
- Uniswap hiện đang hỗ trợ 5 chain khác nhau và khả năng cao sẽ hỗ trợ thêm nhiều chain khác trong tương lai. Đợt gọi vốn 165 triệu USD ở định giá 1.66 tỷ USD gần đây, Uniswap sẽ có kế hoạch phát triển thêm nhiều sản phẩm khác, bao gồm việc ra mắt NFT Aggergator và ví.
- Thành lập Uniswap Foundation và cam kết dành 60 triệu USD để hỗ trợ các dự án phát triển xung quanh Uniswap trong các năm tiếp theo. Với số tiền đó cộng với lợi thế hiệu ứng mạng lưới mạnh, khả năng cao chúng ta sẽ thấy hệ sinh thái Uniswap càng được mở rộng hơn nữa.
Tóm lại: Có thể thấy, trong tương lai, Uniswap sẽ không còn là một AMM thông thường nữa mà sẽ trở thành một hệ sinh thái với nhiều sản phẩm. Hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ hiện tại và nguồn lực dồi dào sẽ giúp Uniswap
Lido (LDO) – Đồng coin đứng đầu mảng Liquid Staking
Liquid Staking là từ để chỉ chung các dự án cho phép tạo ra các tài sản tổng hợp (synthetic assets) từ các tài sản được stake. Nhờ đó, người dùng vừa có thể nhận lợi nhuận từ tài sản stake, vừa giúp tối ưu hiệu quả sử dụng vốn của các synthetic asset được tạo ra.
Ví dụ: Lido Finance cho phép người dùng stake ETH và nhận lại stETH. Bênh cạnh việc nhận được phần thưởng staking từ số ETH đã stake, bạn còn có thể sử dụng stETH vào những hoạt động trong các nền tảng khác trên các EVM chain, ví dụ như cho vay trên Aave, tham gia liquidity mining hoặc cung cấp thanh khoản trên các AMM.
Lido Finance (LDO) được ra mắt vào tháng 12/2020 và hiện là dự án tiên phong cho khái niệm liquid staking. Khái niệm này đã được ủng hộ rộng rãi và được nhiều tên tuổi hàng đầu trong ngành như Binance, Coinbase… hỗ trợ. Tính tới thời điểm hiện tại, Lido Finance hiện đang giữ thị phần lớn nhất trong mảng liquid staking.
Có thể thấy, số lượng tài sản được stake trên Lido bỏ xa các đối thủ cạnh tranh của nó. Xét tất cả dịch vụ hỗ trợ staking, giá trị tài sản được gửi vào Lido hiện đạt hơn 5.3 tỷ USD.
Ngoài ra, một yếu tố khác để so sánh các dự án liquid staking là mức độ ứng dụng rộng rãi của chúng trên thị trường. Bằng cách so sánh khối lượng giao dịch của tài sản tổng hợp từ dự án liquid staking, vì một dự án khi tích hợp tài sản sẽ ra mắt các tính năng liên quan và người dùng cũng sẽ phải swap tài sản tương ứng. Ví dụ: Khi dự án Curve tạo ra pool ETH/stETH, người dùng sẽ cần có giao dịch swap sang stETH; còn dự án AAVE tạo pool cho vay stETH, người dùng cũng cần swap tài sản stETH nếu muốn cho vay.
Hiện tại, khối lượng giao dịch của stETH cũng đang đứng đầu so với những dự án hỗ trợ phát hành synthetic assets.
Một số thông tin đáng chú ý khác về Lido Finance (LDO):
- Hiện tại, LIDO đang nắm giữ 30% lượng ETH stake trong mạng lưới Ethereum. Nếu lượng ETH mà Lido đang nắm giữ tiếp tục tăng và quyền quản trị tập trung quá nhiều vào dự án, khả năng sẽ xuất hiện những ảnh hưởng tiêu cực đến mạng lưới. Tuy nhiên Lido đã nhận ra điều này, nên họ sẽ tập trung hơn vào việc quản trị, nhằm tăng tính phi tập trung lên.
- Lido cũng đang phân bổ nguồn lực cho các chain khác. Hiện tại nó đã hỗ trợ tổng cộng 5 chain, bao gồm Ethereum, Solana, Polygon, Polkadot và Kusama.
Tóm lại: Liquid staking vẫn luôn là một nhánh tiềm năng giúp tăng hiệu quả sử dụng vốn cho người dùng. LIDO hiện là dự án đứng đầu mảng liquid staking với thị phần lớn và hiệu ứng mạng lưới mạnh mẽ, và khó có đối thủ nào vượt qua nó trong thời gian tới.
Chainlink (LINK) – Đồng coin đứng đầu mảng oracle
Oracle được biết là giải pháp giúp các dự án Web 3.0 tiếp cận nguồn dữ liệu từ bên ngoài, cũng như giúp các nguồn dữ liệu bên ngoài tiếp cận với dữ liệu của blockchain. Blockchain không có oracle cũng giống như máy tính không có internet vậy.
Trong số các dự án oracle ngày nay, Chainlink là dự án thống trị. Nó được phát triển từ tháng 9/2017 và chính thức mainnet trong tháng 5/2019. Mục tiêu của Chainlink là hướng tới mục tiêu phát huy tối đa khả năng của smart contract. Mô hình hoạt động của Chainlink cũng là tiêu chuẩn cho nhiều dự án oracle về sau.
Các thành tựu nổi bật của Chainlink tính đến hiện nay:
- Hơn 20,000 tỷ USD trị giá tài sản được Chainlink oracle đảm bảo. Trị giá tài sản được Chainlink oracle đảm bảo đạt 6,180 tỷ USD, tính đến 1/10.
- Chainlink có hơn 90 nhà cung cấp dữ liệu
- Gần 1,500 dự án sử dụng giải pháp của Chainlink
- Hơn 4.2 tỷ điểm dữ liệu được Chainlink gửi lên on-chain.
Xét riêng lượng tài sản on-chain, Chainlink hiện đang đảm bảo hơn 9.3 tỷ USD trị giá tài sản. Con số này bằng 1/4 tổng giá trị tài sản khóa của DeFi hiện tại. Số lượng dự án sử dụng giải pháp của Chainlink và số lượng nhà cung cấp dữ liệu cho Chainlink cũng chiếm nhiều nhất trên thị trường.
Các cập nhật đáng chú ý của Chainlink:
- Ra mắt whitepaper về Chainlink 2.0, sẽ chú trọng vào việc tiếp tục phát triển các sản phẩm đột phá và hoàn thiện nền kinh tế với Chainlink staking.
- Thời gian tới sẽ chú trọng phát triển: Cross-Chain Interoperability Protocol (CCIP), Anti-Fraud System, Chainlink Proof Of Reserve và DECO.
Chainlink Staking được ra mắt trong thời gian tới là một trong những nước đi chính của Chainlink. Theo đó, Chainlink Staking sẽ tạo thêm một lớp bảo mật cho nền kinh tế điện tử của Chainlink và tạo thêm lợi ích cho những thành phần khác tham gia vào hệ sinh thái.
Tóm lại: Chainlink đang dẫn đầu thị trường oracle. Với nhiều sản phẩm đột phá đang được xây dựng, khả năng cao Chainlink sẽ tiếp tục là một trong những đầu tàu thúc đẩy sự phát triển của thị trường tiền điện tử trong tương lai.
Trên đây là những đánh giá nhanh về các đồng coin “đầu ngành”, đang chiếm tỷ trọng lớn của các nhánh trong thị trường crypto. Mặc dù các dự án khác không được nhắc tên, nhưng chắc hẳn trong tương lai chúng sẽ thực hiện nhiều cách khác để có thể chiếm thị phần của các dự án hàng đầu này. Nhưng hiện tại, những dự án đứng đầu đang có lợi thế lớn từ hiệu ứng mạng lưới và có tỷ lệ sống sót cao trong một thị trường biến động. Vì vậy, bạn có thể cân nhắc đầu tư vào chúng nếu đang muốn tìm một dự án tiền điện tử tốt để đầu tư.
Chúc bạn sáng suốt và đầu tư thành công.
