Hướng dẫn ĐÁNH GIÁ một Blockchain Layer-1 với 9 bước đơn giản

Chúng mình đã từng giới thiệu một bài viết: Hướng dẫn research, đánh giá coin tiềm năng bằng phân tích cơ bản. Trong bài viết tiếp theo này, mình sẽ hướng dẫn sâu hơn – cụ thể hơn theo từng “lĩnh vực nhỏ” – và đầu tiên sẽ là cách nghiên cứu các blockchain cơ bản, các nền tảng Layer-1 giúp thi triển các hợp đồng thông minh. Qua đó, bạn sẽ biết cách phân tích, đánh giá một blockchain Layer-1, ví dụ như BSC, Ethereum, Avalanche… xem chúng có gì khác biệt so với những nền tảng khác, đâu là blockchain tốt nhất hiện nay.

Đặc biệt: Đánh giá blockchain Layer-1, không chỉ là xác định tiềm năng đầu tư vào blockchain này, và cũng liên quan đến việc phân tích tiềm năng cơ bản cho các giải pháp Layer-2 và các dApps chạy trên mạng blockchain đó.

Bởi vì: Layer-1 chính là cơ sở để cho các giải pháp Layer-2 thành công.

Chúng ta có thể hình dung mạng blockchain Layer-1 giống như là các quốc gia khác nhau. Chúng hoạt động độc lập với nhau, khác nhau về dữ liệu, mạng, cơ chế đồng thuận, có hệ sinh thái riêng, v.v. Chúng có thể xác thực và hoàn tất các giao dịch mà không cần các mạng khác. Một “quốc gia” càng mạnh thì càng có điều kiện tốt hơn cho tất cả các dự án được phát triển.

Ngược lại, nếu blockchain Layer-1 có nhiều lỗi hoặc thiếu sót. Nó có thể sụp đổ. Vì vậy những dự án Layer-2 hứa hẹn, những dự án chạy trên blockchain đó cũng sẽ thất bại theo. Vì vậy, việc đánh giá một blockchain Layer-1 là vô cùng quan trọng.

Tiêu chí đánh giá blockchain Layer-1

Và với những hiểu biết căn bản, chúng ta hãy đi sâu vào cách đánh giá, nghiên cứu các blockchain L1. Chúng mình sẽ đánh giá dựa trên các tiêu chí:

Tiêu chí 1: Thân thiện với nhà phát triển

Các nhà phát triển (Developer) là những người sẽ tạo ra các dự án trên các blockchain, và là cánh cổng để thu hút người dùng. Thế nên tiêu chí này mình sẽ xếp ở đầu tiên.

Tiêu chí này đề cập đến mức độ dễ dàng hoặc khó khăn đối với những người khác khi xây dựng các giải pháp, dApps trên mạng lớp 1 nhất định. Các điểm sau đây cần quan tâm:

• Ngôn ngữ lập trình blockchain là gì? Một ngôn ngữ lập trình dễ học (hoặc một blockchain hỗ trợ nhiều ngôn ngữ) có nhiều khả năng thu hút các nhà phát triển hơn.
• Tài liệu hướng dẫn có sẵn nhiều không, chất lượng có tốt không? Có đầy đủ và được cập nhật thường xuyên không? Điều này giúp các nhà phát triển học cách xây dựng trên chuỗi dễ dàng hơn.
• Blockchain cung cấp những công cụ nào cho các nhà phát triển ứng dụng lớp 2? Hãy nghĩ về bộ công cụ phát triển phần mềm (SDK), sandboxes, công cụ đo điểm chuẩn, trình khám phá khối, trình biên dịch hợp đồng thông minh, công cụ gỡ lỗi, v.v.

Để tìm ra những điều này, hãy truy cập trang web của các mạng Layer 1, đọc whitepaper và các báo cáo chính thức của họ.

Tiêu chí 2: Tính phân quyền/phi tập trung

Phân cấp/phi tập trung có nghĩa là không có thực thể đơn lẻ nào hoặc chỉ một vài thực thể có quyền kiểm soát hệ thống hoặc quy trình . Thay vào đó, quyền kiểm soát được phân phối giữa tất cả những người tham gia. Phân quyền rất quan trọng để đảm bảo tính minh bạch, công bằng của blockchain.

Tóm lại, blockchain càng phi tập trung càng tốt. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng không có dự án nào được phân quyền 100%.

Và đây là những điều bạn cần nghiên cứu để đánh giá blockchain Layer-1, ở góc độ phi tập trung:

• Có bao nhiêu node? Càng nhiều càng tốt.
• Họ đang ở đâu? Các node càng được phân phối đều về mặt địa lý thì càng tốt.
• Tỷ lệ băm mà các nhóm khai thác riêng lẻ nắm giữ trong các mạng bằng chứng công việc (PoW) là bao nhiêu?
• Tỷ lệ tiền được nắm giữ bởi các ví hàng đầu trong mạng bằng chứng cổ phần (PoS) lớn đến mức nào?

Tiêu chí 3: Tính bảo mật của blockchain

Một khía cạnh rất quan trọng khác là tính bất biến của blockchain. Hầu hết chúng ta không phải là chuyên gia bảo mật CNTT. Đó là lý do tại sao chúng tôi phải dựa vào các nhà phát triển, cộng tác viên, tin tặc mũ trắng và những người khác để đảm bảo mã của blockchain không có lỗi và rủi ro. Tuy nhiên, có một số câu hỏi chúng ta có thể cố gắng trả lời:

Blockchain có thể chịu được các cuộc tấn công khác nhau như tấn công 51%, tấn công Sybil, tấn công từ chối dịch vụ phân tán (DDoS), v.v.?

Điều quan trọng khi phân tích tiêu chí này, nó đòi hỏi bạn phải có chút kiến thức, hiểu qua các thuật toán đồng thuận khác nhau hoạt động như thế nào về mặt lý thuyết cũng như ưu điểm và nhược điểm của chúng. Hiểu nó, có thể giúp bạn hiểu loại mối đe dọa hoặc cuộc tấn công nào mà blockchain có thể phải đối mặt.

Tiêu chí 4: Người dùng đang hoạt động và giao dịch hàng ngày

Bạn có thể xây dựng phần mềm tốt nhất bao giờ hết. Nhưng nếu không ai sử dụng nó thì nó chẳng là gì cả. Đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải hiểu được hoạt động của người dùng. Đây là những số liệu thống kê bạn nên tập trung vào:

• Xu hướng dài hạn của số lượng người dùng là gì? Số lượng người dùng tích cực tăng đều đặn là một dấu hiệu tốt.
• Bạn có thể thấy được gì từ số lượng giao dịch hàng ngày? Một lần nữa, những gì bạn muốn thấy ở đây là sự gia tăng các giao dịch hàng ngày.
• Có bao nhiêu hodler? Nhưng hãy lưu ý, dù một tỷ lệ phần trăm nhất định những người chỉ nắm giữ tiền tệ bản địa của chuỗi khối là một điều tốt nhưng tốt nhất là không nên có quá nhiều người chỉ tích trữ tiền mà không bao giờ sử dụng chúng.

Để có được thông tin này, các website cung cấp dữ liệu on-chain, các trình Blockchain Explorer sẽ giúp bạn. Mình sẽ chia sẻ link ở cuối bài viết nhé.

Tiêu chí 5: Phí giao dịch của mạng lưới

Lý tưởng nhất là phí giao dịch phải phù hợp với người dùng. Phí quá đắt có thể tác động tiêu cực đến sự phát triển của chuỗi. Tuy nhiên, nó cũng có thể phản ánh số tiền người dùng sẵn sàng trả cho không gian khối. Phí cao = bảo mật hơn.

Tiêu chí 6: DApps và hệ sinh thái

Đây là một tiêu chí tuyệt vời, bởi vì nếu chúng ta đánh giá blockchain Layer-1, xem chúng là một quốc gia, thì các DApp được xây dựng trên chúng giống như các ngành kinh tế trong quốc gia. Để một quốc gia phát triển mạnh, các ngành công nghiệp và hoạt động kinh tế đa dạng là điều cần thiết. Ngoài ra, một hệ sinh thái lớn và đa dạng thu hút đầu tư và các giải pháp mới.

Truy cập dappradar để xem các DApp phổ biến cho mọi blockchain Layer. Trang web này cũng liệt kê số lượng người dùng của mỗi DApp.

Nhưng DApps chỉ là một phần của toàn bộ hệ sinh thái. Các khía cạnh khác bao gồm trao đổi (tập trung và phi tập trung), cơ sở hạ tầng như cầu nối, oracle, API, v.v cũng rất quan trọng. Bạn có thể tìm những thông tin này ở chính các website của các blockchain L1, hoặc tìm kiếm trên Google với từ khóa “xxx Ecosystem” – với xxx là tên blockchain.

Tiêu chí 7: Hoạt động của nhà phát triển (Developers)

Thông tin này có thể được tìm thấy từ trang Github của dự án. Đó là một nguồn thông tin chi tiết tuyệt vời, ngay cả khi bạn không có kiến ​​thức về lập trình. Ở đây bạn có thể tìm hiểu về những điều sau đây:

• Có bao nhiêu nhà phát triển tích cực đang đóng góp cho chuỗi?
• Có bao nhiêu cam kết mỗi ngày?

Các Developers chính là thứ giúp blockchain tiếp cận được nhiều người dùng nhất. Vì họ tạo ra các dApps phục vụ người dùng. Số lượng nhà phát triển đang tích cực làm việc trên một chuỗi khối cung cấp thông tin về tiềm năng tương lai của chuỗi khối đó và sức mạnh tổng thể của nó. Các nhà phát triển chịu trách nhiệm tạo ra các ứng dụng phi tập trung (DApps), sửa lỗi, xây dựng hợp đồng thông minh và thêm tính năng mới cho kiểm tra beta trước khi ra mắt.

Nếu thiếu nhà phát triển, blockchain cung sẽ không phát triển được. Do đó, càng có nhiều nhà phát triển (Deverlopers) thì càng tốt.

Có một tài khoản Twitter chuyên thống kê, tổng hợp dữ liệu này giúp bạn. Bạn có thể tham khảo @ProofofGitHub

GitHub Daily Development Activity:

#1: 835 Polkadot / Kusama
#2: 702 Internet Computer
#3: 609 Cardano
#4: 587 Hedera
#5: 488 Ethereum
#6: 465 Status
#7: 460 ChainLink
#8: 427 MultiversX
#9: 405 Decentraland
#10: 389 Cosmos pic.twitter.com/DYv3Ve5Irz

— ProofofGitHub (@ProofofGitHub) April 26, 2023

Tiêu chí 8: Blockchain có được hỗ trợ bởi các VC không?

Tiền của tổ chức lớn (VC) là một trong những chỉ số chính dễ xác minh cho bạn biết liệu một dự án có tốt hay không. Đó là bởi vì thông thường, các nhà đầu tư mạo hiểm sẽ tự nghiên cứu chuyên sâu trước khi đầu tư. Tuy nhiên, được hỗ trợ bởi một VC không đảm bảo một dự án sẽ thành công. Sự thất bại gần đây của Terra là một lời nhắc nhở về điều này.

Tiêu chí 9: Cộng đồng & truyền thông xã hội

Để kết thúc mọi thứ, hãy luôn dành chút thời gian để kiểm tra các tài khoản truyền thông xã hội của mạng. Bạn sẽ biết được nhiều thứ khi xem Twitter, Telegram, Discord, v.v.

• Bọn họ đang nói gì thế? Thảo luận về các vấn đề và cải tiến?
• Họ có cung cấp thông tin chi tiết về lộ trình, tiến độ phát triển, v.v. không?

Một blockchain – Layer 1 bền vững, nó đòi hỏi phải có một cộng đồng mạnh, và đội ngũ của nó phải tích cực hoạt động, cập nhật, đưa thông tin về nền tảng.

Sẽ không phải là một dấu hiệu tốt nếu các tài khoản mạng xã hội chính thức của blockchain Layer-1 nào đó không được cập nhật trong vài tuần. Đó có thể là một dấu hiệu cho thấy nhóm đang gặp vấn đề hoặc đã từ bỏ dự án.

TÓM LẠI:

Thật khó để tìm thấy tất cả thông tin mà mình đã liệt kê trong hướng dẫn này. Vì không có trang web nào liệt kê đầy đủ tất tần tật mọi thông tin bạn cần biết. Nhưng đừng quá lo lắng nếu bạn không tìm ra một số thông tin để khai thác. Bởi nó đòi hỏi kinh nghiệm và thời gian. Chỉ cần cố gắng thu thập càng nhiều càng tốt, dần dần nếu thực sự yêu thích và muốn tìm hiểu thị trường này. Bạn sẽ biết cách tự nghiên cứu dễ dàng.

Dưới đây là một số “tài nguyên” bạn có thể tham khảo:

• Ethereum:

https://etherscan.io/charts
https://messari.io/asset/ethereum/charts
https://www.ethernodes.org/countries

• Solana:

https://solscan.io/
https://analytics.solscan.io/public/dashboard/8d888828-baae-47b9-948b-d087e5de1411
https://solanabeach.io/
https://explorer.solana.com/

• BSC:

https://www.bscscan.com/charts

• Avalanche:

https://stats.avax.network/dashboard/overview/
https://explorer-xp.avax.network/validators

• Cardano:

https://messari.io/charts/cardano/act-addr-cnt
https://messari.io/charts/cardano/fees

• Polkadot

https://messari.io/asset/polkadot/chart/act-addr-cnt

• Fantom

https://ftmscan.com/charts

• Algorand:

https://algoexplorer.io/top-statistic
https://metrics.algorand.org/#/

Hoặc đừng bỏ qua một số bài viết:

• Blockchain Explorer là gì? Cách dùng Blockchain Explorer để tra cứu dữ liệu
• Top 60 website, công cụ miễn phí dành cho tiền điện tử tốt nhất 2023
• 15 website về tiền điện tử hữu ích nhất, giúp bạn “nắm trọn” thị trường

Mình hy vọng bạn tìm thấy hướng dẫn này hữu ích và có thể biết cách tự đánh giá một blockchain Layer-1 xem đâu là cái tên tiềm năng nhất. Nếu còn có gì thắc mắc hay bổ sung, hãy để lại comment chia sẻ với chúng mình nhé. Cảm ơn bạn đã đọc bài và chúc bạn đầu tư thành công.